Społeczność żydowska w Jaworniku Polskim
Jak korzystać z questów? Na czym polega questing?
Nim wyruszysz w trasę przeczytaj artykuł:
Kiedy oficjalne otwarcie?
Oficjalne otwarcie zaktualizowanej trasy questu odbyło się w Jaworniku Polskim dnia 14 grudnia 2023 r.
Od tego czasu nie zgłoszono żadnych błędów na trasie questu.
Przeczytaj artykuł:
Grywalizacja "Polacy ratujący Żydów" w Jaworniku Polskim
Od tego czasu nie zgłoszono żadnych błędów na trasie questu.
Przeczytaj artykuł:
Grywalizacja "Polacy ratujący Żydów" w Jaworniku Polskim
Gdzie to jest? Jak dojechać? Gdzie zaparkować?
Gra terenowa w Jaworniku Polskim, powiat przeworski, województwo podkarpackie.
Jak dojechać? Gdzie zaparkować?
Drogą wojewódzką nr 835 do Jawornika Polskiego.
Samochód można pozostawić na parkingu przy budynku Urzędu Gminy, tzw. „Ratuszu”.
Start questu
Ok. 120 m od budynku „Ratusza” w Jaworniku Polskim w uliczce odchodzącej od rynku, w kierunku Szkoły Podstawowej. Pomiędzy drewnianym pustostanem (nr 41), tuż za domem o numerze 40.Lokalizacja GPS:
49°53'24.2"N 22°17'10.5"E
49.890056, 22.286250
49°53'24.2"N 22°17'10.5"E
49.890056, 22.286250
Poniżej prezentujemy mapę z lokalizacjami atrakcji turystycznych inicjatywy "SkarbyDziedzictwa.pl".
Legenda mapy:
- znacznik "Zielony piechur", to lokalizacja opisywanego questu,
- znacznik "Czerwony piechur", to lokalizacje pozostałych questów programu "SkarbyDziedzictwa.pl",
- znacznik "Czerwona paleta", to lokalizacje murali programu "SkarbyDziedzictwa.pl",
Zapraszamy do oglądnięcia wszystkich murali w terenie oraz do odkrycia skarbów na trasach wszystkich questów programu "SkarbyDziedzictwa.pl"!
Czas przebycia questu
Ok. 60 minut.
Potrzebne rzeczy
Długopis lub ołówek.
Zalecamy: ołówek z gumką.
Podziękowania za powstanie questu
Za pomoc merytoryczną:
- Pani Barbarze Jarosz - narratorce questu,
- Panu Kamilowi Koperze - historykowi.
Za wsparcie w organizacji grywalizacji:
- Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II w Jaworniku Polskim, a szczególnie dla Pani Romany Dubas - Dyrektor Szkoły.
- 6 Wielopoziomowej Drużynie Harcerskiej ZHP z Jawornika Polskiego, a szczególnie dla Druhny Marty Piątek.
Za opracowanie:
- certyfikowanym trenerom questingu z Fundacji Questingu.
Za dofinansowanie:
- quest (wersja z 2023 r.) powstał dzięki dotacji z Województwa Podkarpackiego.
Wydanie drugie (wersja 2.0) z 2023 r.
Obecne wydanie jest poprawioną i rozszerzoną wersją questu z 2020 r.
Trasa questu częściowo zdezaktualizowała się już w 2021 r. i od tego czasu wymagała poprawy. Ponadto w pierwszej wersji (wydanie z 2020 r.) nie uchroniliśmy się od kilku potknięć opisowych na trasie questu. Może nie były to jakieś spektakularne "wpadki", ale jednak zdarzyły się. Najważniejsza z nich to wskazanie drewnianego budynku jako dawnej szkoły, do której uczestniczyły polskie i żydowskiej dzieci. Owszem, była to dawna szkoła, ale dopiero kilka dziesięcioleci po II wojnie światowej. Inne drobne pomyłki to uogólnienia, które powstały po zrymowaniu tekstu questu.
Trasa questu częściowo zdezaktualizowała się już w 2021 r. i od tego czasu wymagała poprawy. Ponadto w pierwszej wersji (wydanie z 2020 r.) nie uchroniliśmy się od kilku potknięć opisowych na trasie questu. Może nie były to jakieś spektakularne "wpadki", ale jednak zdarzyły się. Najważniejsza z nich to wskazanie drewnianego budynku jako dawnej szkoły, do której uczestniczyły polskie i żydowskiej dzieci. Owszem, była to dawna szkoła, ale dopiero kilka dziesięcioleci po II wojnie światowej. Inne drobne pomyłki to uogólnienia, które powstały po zrymowaniu tekstu questu.
Obecna wersja - oprócz aktualizacji trasy, poprawienia wcześniejszych omyłek oraz usunięcia uogólnień - zawiera przede wszystkim rozbudowaną warstwę relacji historycznej i wspomnień Narratorki questu: Pani Barbary Jarosz, z domu Dubaj. Dzięki temu opowieść stała się bardziej wyrazista przytaczając wydarzenia widziane oczami dziecka. Quest uzyskał również bardziej wyraźne tło historyczne, które - szczególnie młodym odbiorcom - pomoże w zrozumieniu tamtego czasu i zagadnień związanych z zagładą Żydów, przyniesioną przez niemieckich okupantów.
Quest w większym stopniu (niż jego poprzednia wersja) przywraca pamięć zarówno o zamordowanych i ocalałych Żydach z Jawornika Polskiego, zbierając strzępki informacji historycznych z różnych źródeł. Quest przedstawia również tych Polaków, którzy w okolicach Jawornika z narażaniem własnego życia albo płacąc swoim życiem próbowali ratować swoich sąsiadów, znajomych lub zupełnie nieznajomych osób "wyznania mojżeszowego".
Nieocenioną pomoc w opracowaniu warstwy historycznej (w tym w wyszukiwaniu źródeł i weryfikacji treści scenariusza trasy) wniósł historyk - Pan Kamil Kopera.
Quest w większym stopniu (niż jego poprzednia wersja) przywraca pamięć zarówno o zamordowanych i ocalałych Żydach z Jawornika Polskiego, zbierając strzępki informacji historycznych z różnych źródeł. Quest przedstawia również tych Polaków, którzy w okolicach Jawornika z narażaniem własnego życia albo płacąc swoim życiem próbowali ratować swoich sąsiadów, znajomych lub zupełnie nieznajomych osób "wyznania mojżeszowego".
Nieocenioną pomoc w opracowaniu warstwy historycznej (w tym w wyszukiwaniu źródeł i weryfikacji treści scenariusza trasy) wniósł historyk - Pan Kamil Kopera.
Aktualizacja tego questu wraz z dwoma innymi stała się możliwa dzięki dotacji z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego na realizację projektu „Przygoda odkrywania lokalnych bohaterów - Polacy ratujący Żydów podczas okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej”. W ramach tego projekt została przygotowana również grywalizacja "Polacy ratujący Żydów".
Utworzenie questu i przeprowadzenie grywalizacji zostało również dofinansowane ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach projektu „Międzypokoleniowe Centrum Edukacji: SkarbyDziedzictwa.pl”.
Utworzenie questu i przeprowadzenie grywalizacji zostało również dofinansowane ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach projektu „Międzypokoleniowe Centrum Edukacji: SkarbyDziedzictwa.pl”.
Bibliografia
Źródła wykorzystane do opracowania gry terenowej w wersji 2.0:
Fotografie użyte w queście:
- wspomnienie: Sary Siebzehner i jej mamy, Chaji o kasztanowych włosach, piekarza zwanego „Janciem”, grodzenia jawornickiego getta kolczastym drutem, a także wskazanie miejsc lokalizacji nieistniejących dziś domów i sklepów oraz innych zabudowań żydowskich - pochodzą z relacji osobistej i rodzinnych, świadka tamtych wydarzeń: Pani Barbary Jarosz, z domu Dubaj, ówczesnej i obecnej mieszkanki Jawornika Polskiego,
- informacja o dewastacji płyt nagrobnych żydowskiego cmentarza pochodzi z relacji mieszkańców oraz z informacji opisanych w „Karcie cmentarza” z 1993 r. Źródło: Narodowy Instytut Dziedzictwa, https://zabytek.pl/
Fotografie użyte w queście:
- fot. na stronie tytułowej questu przedstawiająca rodzinę Landesmanów z Jawornika Polskiego (Chaję Małkę, Simchę, Rivkę Hannę, Sarahę Beilę i Naftaliego) pochodzi ze zbiorów Yad Vashem - The World Holocaust Remembrance Center, https://collections.yadvashem.org/en/
- fot. spisu przedsiębiorców z 1930 r. w Jaworniku Polskim pochodzi z Księgi Adresowej Polski (wraz z W. M. Gdańskiem): dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, wydanej przez Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej Sp. z o.o., Warszawa 1930 r., s. 672. Źródło: Biblioteka Cyfrowa Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Lublinie, http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra
Wydanie pierwsze z 2020 r.
Przede wszystkim quest został zbudowany na wspomnieniach Pani Barbary Jarosz, z domu Dubaj - mieszkanki Jaowrnika Polskiego, która jako kilkuletnia dziewczynka zapamiętała niektórych z pośród żydowskich mieszkańców Jawornika, wydarzenia i miejsca z nimi związane.
Pierwsza wersja questu powstała w 2020 r. z udziałem:
- międzypokoleniowej grupy mieszkańców gminy Jawornik Polski - uczestników projektu „Questing jako metoda partycypacji społecznej w małych środowiskach wiejskich na Pogórzu Dynowskim”,
- drużyny harcerskiej ZHP - pod opieką Pani Marty Piątek - działającej przy Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II w Jaworniku Polskim.
Partnerem merytorycznym było wówczas:
Jego realizacja odbyła się w ramach - utworzonego wspólnie z Fundacją Questingu - projektu pn. „Questing jako metoda partycypacji społecznej w małych środowiskach wiejskich na Pogórzu Dynowskim” dofinansowanego przez Narodowy Instytut Wolności ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014-2020.
Realizatorem projektu była Fundacja Questingu a Partnerem: Fundacja "Tradycyjna Zagroda".
w partnerstwie z 